Vredegerecht van het derde kanton Leuven

De meest voorkomende zaken de de vrederechter behandelt zijn:

Algemene bevoegdheid: 

• alle in geld uitgedrukte vorderingen betreffende overeenkomsten of onrechtmatige daad, tot maximaal 5000 euro: facturen, geldleningen, schadevergoedingen, enz. Let wel: kleine facturen invorderen wanneer beide partijen ondernemingen zijn behoort tot de bevoegdheid van  de rechtbank van koophandel; onderhoudsgelden behoren tot de bevoegdheid van de familierechtbank; schade uit verkeersongevallen tot deze van de politierechtbank.
• alle niet in geld uitgedrukte vorderingen (bv. burenruzies, burenhinder door overhangende takken, geluid, geur, licht, beplantingen enz.), tenzij die vorderingen expliciet aan een andere rechtbank toegewezen zijn (bv. echtscheiding, dringende en voorlopige maatregelen tussen echtgenoten bij echtelijke moeilijkheden; faillissement, enz.)

Bijzondere bevoegdheden, zonder beperking door de waarde van het geschil (dus ook als daarbij een geldbedrag van meer dan € 5.000 gevorderd wordt):

• huur (gewone huur, woninghuur, handelshuur, landpacht),
• uitdrijving uit plaatsen bezet zonder recht of titel (waaronder kraakwoningen);
• mede-eigendom (o.m. appartementenrecht),
• erfdienstbaarheden (recht van uitweg, doorgang, lichten en zichten, afstand van beplantingen, enz.),
• alle invorderingen facturen van nutsvoorzieningen aan particulieren,
• consumentenkredieten (persoonlijke lening op afbetaling),
• onteigeningen,
• ruilverkaveling,
• verzegeling en ontzegeling,
• geschillen over begraafplaatsen en lijkbezorging,enz.

Daarnaast bestaat een belangrijk takenpakket van de vrederechter uit de zogenoemde "willige rechtsmacht", zijnde:

• de voogdij over minderjarigen (ook deze over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen);
• ouderlijk goederenbeheer, dit is het verlenen van machtigingen aan ouders en vertegenwoordigers voor het stellen van bepaalde rechtshandelingen in naam van minderjarigen,
• bewindvoering over de persoon en/of de goederen van meerderjarigen die daartoe ingevolge hun gezondheidstoestand niet meer zelf in staat zijn,
• gedwongen opname van geesteszieken,
• aanwezigheid bij verkopingen van goederen van dergelijke onbekwamen;
• beëdiging van veldwachters, sluiswachters, treinconducteurs, enz.
• opstellen van akten van bekendheid ter vervanging van een geboorteakte, nodig voor het huwelijk of het verkrijgen van de Belgische nationaliteit 
• enz.

Besluit: de vrederechter is uitsluitend bevoegd voor burgerrechtelijke materies. Hij is geen strafrechter en dus niet bevoegd voor het uitspreken van strafrechtelijke sancties.